حمایت قانونی از صندوقهای قرض‌الحسنه
به نام خدا و یاد امام مهدی
مکتب اقتصادی اسلام با تحریم ربا، قرض‌الحسنه را به عنوان بهترین شیوه جایگزین برای ربا در نظر گرفته است. واژه «قرض» در ریشه لغوی به معنی بریدن است. از این رو عرب به قیچی که برّنده است، مقراض می‌گویند. استعمال این واژه در وام بدون بهره، از این رو که انسان وقتی می‌تواند به چنین کار نیکی توفیق یابد که دلبستگی به مال و ثروت را از خود ببرّد و قطع کند، وگرنه به چنین توفیقی نخواهد رسید. و معنی دیگر بریدن این است که قرض دهنده قسمتی از اموالش را جدا کرده و به قرض گیرنده می‌دهد.
سنت قرض الحسنه را می‌توان از مهمترین بلکه اصلی‌ترین روش‌ها در پاکیزگی روانی و روحی جامعه دانست. در ایران صندوقهای قرض الحسنه بسیاری هستند که سابقه بعضی از آن‌ها به قبل از انقلاب می‌رسد. مسئولیت اجتماعی این صندوق‌ها در مشارکت و تعاون، کاهش فقر، ساماندهی اقتصاد بدون ربا و… نقش اساسی و بی‌بدیل است.
شفافیت و انضباط از مهمترین اصول مالی و اقتصادی است که امروز در مبارزه با جرایم سازمان یافته نقش مهمی دارند.
با توجه به نهادهای قرض‌الحسنه که ماهیتی مالی دارند، تحقق شفافیت و انضباط مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. در کش و قوس نظارت بر صندوق‌ها در سالهایی نه چندان دور، برخی می‌خواستند نظارت بانک مرکزی را مانند بانک‌ها بدون در نظر گرفتن موقعیت معنوی صندوقهای قرض الحسنه بدون واسطه انجام دهند. این موضوع با واکنش صندوقهای قرض الحسنه مواجه شد.
پیشنهادی که صندوقهای قرض‌الحسنه دادند محور قرار دادن سازمان اقتصاد اسلامی با بانک مرکزی است. در تاریخچه این سازمان آمده است: «سازمان اقتصاد اسلامی ایران با بیش از هزار صندوق قرض‌الحسنه در سراسر کشور با هدف ترویج و توسعه فرهنگ قرض‌الحسنه همکاری دارد، در حقیقت همان بانک اسلامی ایران می‌باشد که در سال ۱۳۵۸ با کسب اجازه از بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران تأسیس گردید.
ماده 64 اساسنامه این سازمان می گوید:«چون هدف از تشکیل سازمان کمک به سالم سازی اقتصاد کشور و خدمت به مردم و تامین بخشی از نیازهای جامعه است و تحصیل سود مادی مورد نظر صاحبان سهام نمی باشد لذا چنانچه در سال مالی سودی عاید سازمان گردد به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی در جهت تحکیم اهداف و مبانی جمهوری اسلامی به مؤسسات عام المنفعه تادیه خواهد شد و یا به مطالعه و تحقیق در علوم اسلامی و مورد نیاز اختصاص یافته و یا به مصارف خیریّه دیگری که صلاح بدانند خواهد رسید لذا سودی به دارندگان سهام سازمان پرداخت نمی شود و تاکنون از سود حاصله کسری هزینه های صندوق های قرض الحسنه تأمین شده است.»
سازمان اقتصاد اسلامی ایران رسالت خود را در رفع محرومیت در سطح کشور با همکاری صندوقهای قرض الحسنه سراسری به انجام رسانده و با وجود مشکلات فراوان با تأدیه وام‌های بدون سود در مناطق مختلف به رشد و توسعه کشاورزی و دامداری و احیای تعدادی از کارگاه‌ها و کارخانجات تولیدی کمک کرده و همچنین با پرداخت وام‌های درمانی، ازدواج، تحصیلی و تهیه مسکن، خدمات ارزنده‌ای را برای اقشار کم درآمد جامعه فراهم کرده است.
قرار دادن کسی با عنوان مدیر عامل سازمان اقتصاد اسلامی با تفکر بانکی بر امورات و سرنوشت صندوقهای قرض‌الحسنه از عجایب ما است. کسی که تا به حال وامی پرداخت نکرده است چگونه می‌تواند درباره صندوقهای قرض‌الحسنه نظر بدهد؟ و چرا سازمان اقتصاد اسلامی در این موضوع سکوت کرده است؟